|
Oyun Giysileri
Erzurum halk oyunlarynda kullanylan giysiler, mor ve beyazla süslenmi?tir. Da? ve kyr güzelliklerinin bilinçli bir ?ekilde giysilerde motiflendi?i görülür. Erzurum barlarynda giyilen giysileri erkek ve kadyn giysileri diye iki ba?lyk altynda toplayabiliriz:
Erkek Giysileri
- Cistik: Bar oynarken aya?a giyilen ayakkaby.
- Zy?va: Uçkurlu, beli lacivert kuma?tan yapylan ?alvar.
- Yelek: Kenarlary ve cep a?yzlary siyak kaytanla süslenmi?tir.
- Gömlek (i?lik): Beyaz renkli dik yakalydyr.
- Kazeki: Uzun kallo kysa cekettir. Kollary geni? kaytanla süslüdür.
- Ku?ak (?al): Renkli ipliklerden örülmü?tür. Bele sarylyr.
- Gümü? köstek: Yele?in üstüne takylan bir nevi aksesuardyr.
- Bazubent: Kola takylyr, boncuktan örülür, içerisine ayet konur.
- Mendil: Barba?y veya pöçük oyunsusunun elinde bulunur.
- Di?er Aksesuarlar: Zybyn (içlik), yün çorap, çapula, yemeni vb.
Kadyn Giysileri
- Bindally: Kadife üzerine simle Türk motifleri i?lenen giysidir.
- Leçek (yazma): Pullar ve boncuklarla süslü ba? örtüsüdür.
- Gümü? Kemer: Üzerinde muhtelif i?lemeler olan, çengellerle birbirine ba?lanan, gümü?ten yapylmy? kemerdir.
- Papuç: Yumu?ak deriden yapylmy? olan, oyunda giyilen ayakkabydyr.
- Dizleme: Beyaz yünden örülmü?, diz kapaklaryna kadar uzanan çoraptyr.
- Mendil ve Di?er Aksesuarlar: Mendil, barba?y ve pöçük oyuncusunda bulunur. Ayryca aksesuar olarak boyuna, be?ibirlik, altynta? (toplu), oltu ta?y, i?leme kolye, burma bilezik, parmaklara da altyn yüzük takylyr.
HALK OYUNLARI (BARLARI)
Erzurum ve çevresinde oynana halk oyunlaryna “bar “denir. Bar, davul-zurna e?li?inde açyk ve kapaly olmak üzere iki ?ekilde oynanyr. Açyk barda, oyuncular birbirlerine uzak durarak da?ylyr ve el ele tutu?urlar. Kapaly barda ise, oyuncular birbirlerinin bellerini kavrayarak dizilirler.
Erkek Barlary
En çok oynana erkek barlary, ba?bar, dikine bar, ho? bilezik, daldan dala, çingeneler, tanzara, deliloy, temira?a, turna, hançer bary vb. barlar vardyr.
Kadyn Barlary
Erzurum ve çevresinde oynana kadyn barlaryndan en önemlileri ?unlardyr: Çift beyaz güvercin, tersine, Bayburt sallamasy, a?a?ydan gelirem, habudiyar , atyn üstünde e?er vb.
BAR
Yüzyyllaryn ardyndan kopup gelen bir vakar.
Kahramanlyk, yi?itlik, erlik destanydyr bar.
Bu oyunda gör bizi, geçme sakyn yraktan.
Gözün varsa seçersin, bar'da karayy ak'tan.
Bir sava? seyri vardyr, dada?yn her bar'ynda.
Görünce kanyn kaynar, o an damarlarynda.
Doyum olmaz bir görsen, Köro?lu'nun bary'ny
Güvenirsin görünce, dü?ünmezsin yaryny.
Dumlu'dan taa Basra'ya ça?layan selimiz var.
Bahtymyz kara de?il, bugün Karasu kadar.
Bingöl yaratmady my, kan ça?layan Aras'y ?
Hazar çalkalanyrken, kanar Türk'ün yarasy.
Aman Aras, han Aras, Bingöl'den kalkan Aras.
Al ba?ymdan sevdany, Hazar'da çalkan Aras.
Dada?, çelik bir yaydyr, onu germeye gelmez.
Ça?layan bir sel olur, da?lara da ba? e?mez.
Yayla bulutu gibi, yükselir yava? yava?.
Sonra birden sel olur, köpürür co?ar dada?.
Do?u'nun synyr ta?y, Erzurum'un dada?y.
Efesi var Yzmir'in, e?ilmez Türk'ün ba?y.
Bar ba?lyyor!
Barba?y sallarken mendilini
Gözüne al dada?ym, gönülden sevdi?ini.
Dinle, davul ne diyor dan dan dan.
Ben bu sese vurgunam, can can can.
Canlar yurdundur elbet, her can vatana kurban.
Atalar ,yurt sevmeyi davuldan ö?rendiler.
Bu ilk bar'yn adyna sarho? bary dediler.
Elele tutu?tular,
Dada?lar a?yr a?yr bir halka çevirdiler.
Yurda kurban yi?itler, bu halkaya girdiler.
Gönülden tutu?anlar, hepsi de sarho?tular
Seven sarho?tur elbet, içse de içmese de.
Ses yok, donmu? dudaklar, gözler ?im?ekleniyor.
Kyrat ki?niyor, neden topraklary e?iyor?
Dan dan dan
Kanlar kayna?tyran bir ses çykty zurnadan
Da?lar gibi dada?lar, kymyldandy durmadan
Tanrym, bu ne duru?tur, gözler ?im?ekle?iyor
Ufuk bayrakla?ty, cihan dalgalanyyor.
Silkin Ey Palandöken, dök ba?yndan kar'yny
Dada? oynarken, senin gösterir vakaryny
Vur !davulcu, candan co?sun dada?ym
Çal zurnacy, oynasyn dada?, dönüyor ba?ym.
Sadeddin AKATAY
|
